24 Ιαν Μια Ροταριανή μηχανή
Μπορεί μια λέσχη επιχειρηματιών να ξεριζώσει την πολιομυελίτιδα από τον κόσμο;
ΑΡΘΡΟ ΑΠΟ ΤΟ «THE ECONOMIST» 24 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2012
(και για την μετάφραση: Αλέξης Δρούγκας Ρ.Ο. Ιωαννίνων)
Πέρασε ένας χρόνος από τότε που η τελευταία περίπτωση της πολιομυελίτιδας εντοπίστηκε στην Ινδία. Αυτός δεν είναι αρκετός για να ανακηρυχθεί η χώρα και επίσημα σαν «ελεύθερη από την πολιομυελίτιδα»-τρία χρόνια είναι η ανεγνωρισμένη περίοδος που απαιτείται για να συμβεί αυτό. Αλλά είναι μια καλή αρχή. Και εάν η Ινδία είναι πραγματικά «καθαρή», τότε η ασθένεια που αποτελούσε κάποτε μια παγκόσμια μάστιγα θα είναι τώρα ενδημική μόνο σε τρεις χώρες: Αφγανιστάν, Νιγηρία και Πακιστάν. Ο αριθμός των ανθρώπων που έχουν μολυνθεί, εν τω μεταξύ, έχει ελαττωθεί από350.000το 1988 σε 650 πέρυσι.
Όλα αυτά κατά μεγάλο μέρος οφείλονται στις προσπάθειες του Διεθνούς Ρόταρυ. Το 1985, μετά από μια επιτυχή πειραματική μελέτη στις Φιλιππίνες, αυτή η παγκόσμια οργάνωση επαγγελματιών-φιλανθρώπων ανήγγειλε ένα σχέδιο για να ξεριζώσει την πολιομυελίτιδα με το να εμβολιάσει κάθε παιδί κάτω των πέντε ετών που κινδύνευε να ασθενήσει. Η εκτίμηση τότε ήταν ότι θα κόστιζε περίπου 120 εκατομμύρια δολάρια. Περίπου 800 εκατομμύρια Ροταριανών δολαρίων αργότερα (συν πολλών χρημάτων από άλλες πηγές), ο ιός είναι ακόμα παρών, αλλά οι εναπομείνασες εστίες της ασθένειας μαρτυρούν μια αλήθεια: όπου υπάρχει μεγάλη αστική αναταραχή, η ιατρική είναι δύσκολη.
Στις 17 Ιανουαρίου το Ρόταρυ ανήγγειλε ότι συγκέντρωσε ένα ακόμα ποσό της τάξης των 200 εκατομμυρίων δολαρίων. Το Ίδρυμα Bill & Melinda Gates θα συμβάλουν με επιπλέον 405 εκατομμύρια, έτσι η πίεση θα διατηρηθεί. Ο John Germ, ένας από τους θεματοφύλακες του Ρόταρυ, πιστεύει ότι αν όλα πάνε καλά το 2016 μπορεί να είναι η πρώτη χρονιά που δεν θα αναφερθεί κανένα νέο κρούσμα. Αυτό, εν τούτοις, θα σήμαινε ότι περισσότερα από 1 δισεκατομμύριο δολάρια θα πρέπει να δαπανώνται ετησίως μέχρι τότε.
Η έμπνευση για την Ροταριανή εκστρατεία ενάντια στην πολιομυελίτιδα προήλθε από την εξόντωση της ευλογιάς. Όπως την πολιομυελίτιδα, η ευλογιά ήταν μια προερχόμενη από ιό ασθένεια για την οποία υπήρχαν αποτελεσματικά, εύκολα παρεχόμενα εμβόλια. Όπως με την πολιομυελίτιδα, η ευλογιά είχε μόνο έναν ζωικό ξενιστή: τον άνθρωπο. Θεωρητικά, επομένως, η εξολόθρευση της θα έπρεπε να είναι δυνατή. Στην πράξη, εντούτοις, τα πράγματα εξελίχθηκαν μάλλον διαφορετικά.
Κατ’ αρχάς, αντίθετα με την ευλογιά, οι ιοί πολιομυελίτιδας μπορούν να επιζήσουν για μεγάλη περίοδο εκτός του ξενιστή-επί παραδείγματι στα λύματα. Δεύτερον, όταν άρχισε στα σοβαρά η εκστρατεία υπήρχαν τρεις κύριες ποικιλίες της πολιομυελίτιδας, κάθε μια από τις οποίες απαιτούσε ένα ειδικά προσαρμοσμένο εμβόλιο. Η συγκέντρωση της προσπάθειας σε ένα από αυτά τα στελέχη οδηγούσε συχνά στην αναζωπύρωση του άλλου. Τρίτον, εκτός από τις αναπόφευκτες δυσκολίες του να δουλεύεις σε μέρη που έχουν φτωχή ιατρική υποδομή, η εκστρατεία αντιμετώπισε μερικά συγκεκριμένα ανθρώπινα προβλήματα. Το πιό γνωστό από αυτά ήταν η φήμη, που διαδόθηκε το 2003 από ορισμένους θρησκευτικούς ηγέτες στη Νιγηρία, ότι το εμβόλιο θα στείρωνε τα κορίτσια και ήταν μέρος ενός αμερικανικού σχεδίου για να απαλλάξει τον κόσμο από τους μουσουλμάνους. Αυτό βοηθά στο να εξηγήσει γιατί η πολιομυελίτιδα ενδημεί ακόμη στη Νιγηρία.
Το ότι η πολιομυελίτιδα μπορεί πραγματικά να εξαλειφθεί αποδεικνύεται από την εξάλειψη, το 1999, ενός από τα τρία στελέχη. Ωστόσο το ερώτημα εάν οι πόροι που απαιτούνται για να επιτευχθεί ο στόχος ίσως απέδιδαν καλύτερα εάν διαθέτονταν αλλού είναι ένα θέμα που έχει προκαλέσει αντιπαράθεση. Μερικοί θα προτιμούσαν να δουν μια μετατόπιση σε πολιτικές που βελτιώνουν τη γενική υγεία, συμπεριλαμβανομένης της επένδυσης σε επαρκείς συνθήκες υγιεινής και σε καθαρό νερό.
Η απάντηση στην παραπάνω άποψη είναι ότι εάν αφαιρεθεί η συγκεκριμένη πίεση από την πολιομυελίτιδα, αυτή απλά θα επανέλθει. Επιπλέον, στην πράξη, αρχίζει να διαφαίνεται ένας συνδυασμός των δύο αυτών θέσεων. Σύμφωνα με τον κ. Germ, υπάρχει ήδη μια συζήτηση εντός του Ρόταρυ για το τι πρέπει να γίνει στην συνέχεια. Η παροχή καθαρού νερού και η βελτίωση της υγείας μητέρων και παιδιών είναι δύο δημοφιλείς επιλογές.
Ένα πράγμα που όλοι θέλουν να αποφύγουν, εν τούτοις, είναι αυτό που συνέβη αφού εξαλείφθηκε η ευλογιά. Η υποδομές των εργαζομένων στον ιατρικό κλάδο και των κλινικών που είχαν δημιουργηθεί για να ανιχνεύσουν και να καταπολεμήσουν την ασθένεια αυτή «εξατμίστηκαν». Εάν αντίθετα χρησιμοποιούνταν για να καταπολεμηθεί η πολιομυελίτιδα, αυτή η ασθένεια ίσως είχε ήδη εξαλειφθεί επίσης.